Andrzej Batory w Barczewie
W środę, 3 listopada 1999 roku przypadła 400 rocznica tragicznej śmierci kardynała Andrzeja Batorego (1589–1599), bratanka króla Stefana Batorego, który piastując urząd biskupa warmińskiego przyczynił się do odrestaurowania klasztoru i kościoła pw. św. Andrzeja Apostoła.
Andrzej Batory urodził się w 1563 roku w Siedmiogrodzie. Był bratankiem króla polskiego, Stefana Batorego. W latach 1578 – 1583, zdobył gruntowne wykształcenie w kolegium jezuitów w Pułtusku, gdzie opanował język polski pod kierunkiem samego J. Wujka. W młodości przejawiał duże zdolności naukowe i mając poparcie samego Stefana Batorego, w roku 1581 otrzymał kanonię warmińską, a w 1583 probostwo w Miechowie, a w rok później koadiutorię biskupstwa warmińskiego. Od 29 marca 1598 piastował godność księcia Siedmiogrodu. Z ramienia króla, w latach 1583 – 1586, jeździł w misji dyplomatycznej do papieża Grzegorza XIII. Papież Grzegorza XIII, chcąc pozyskać poparcie króla polskiego przeciwko Turcji, w 1584 roku obdarzył Andrzeja godnością kardynała, mimo, że ten nie posiadał wyższych święceń kapłańskich. Andrzej Batory na Warmię powrócił w 1584 roku, ale już w 1586 posłował w imieniu króla do papieża Sykstusa V. Po śmierci Stefana Batorego, kanclerz Zamoyski wysunął jego kandydaturę do korony Rzeczpospolitej. Projekt kanclerza odrzuciła silnie działająca opozycja. Zamoyski w 1589 roku wystarał mu się indygenat i prezentę na koadiutorię biskupstwa krakowskiego. Tymczasem diecezję krakowską objął kardynał Jerzy Radziwiłł. Dopiero w 1589 roku, po śmierci biskupa warmińskiego Marcina Kromera, kardynał Andrzej Batory objął urząd biskupa warmińskiego.
Z racji istnienia zamku biskupiego i klasztoru franciszkańskiego, Barczewo było ulubionym miejscem Andrzeja Batorego. Szczególnie polubił to miasto przyczyniając się do odbudowy klasztoru i kościoła. W czasie swego urzędowania wspierał zakony, wizytował kościoły, klasztory i szkoły. Był typowym przedstawicielem kultury renesansu. Wykazywał wiele zainteresowań dla życia świeckiego. Otaczał się humanistami, szczególnie będąc w Rzymie. Posiadał ponadto bogata bibliotekę. Uprawiał z zamiłowaniem łowiectwo. Mimo to marzyła się mu władza świecka w rodzinnym kraju. Kiedy w roku 1599, Książe Zygmunt przekazał mu władzę, udał się do Siedmiogrodu celem objęcia rządów. W bitwie pod Sybinem 28 października 1599 roku został pokonany przez hospodara wołoskiego Michała Walecznego wspieranego przez wojska cesarza. Ratował się ucieczką podążając do Mołdawii, gdzie 3 listopada 1599 roku został zamordowany przez chłopów w Pasztorbükk k. Csikszentdomokos. Pochowany został w Białogardzie Siedmiogrodzkim.
W testamencie z 22 października 1599 roku kardynał Andrzej Batory przekazał znaczne sumy na rzecz szpitala w Lidzbarku warmińskim i klasztorowi w Barczewie.
(Opr. Wojciech Zenderowski „Wiadomości Barczewskie” 1999, nr11 s.14.)